แมวญี่ปุ่น
แมวญี่ปุ่น | เรื่อง แมว แมว ของ แมวญี่ปุ่น (ความเชื่อ-ประวัติศาสตร์-ตำนาน)
แมวมีความสัมพันธ์กับมนุษย์อย่างแนบแน่นทั้งในด้านของอารยธรรมและประวัติศาสตร์มากว่า 9,500 ปี จึงไม่ค่อยแปลกใจนัก หากแมวจะสำคัญและกลายเป็นส่วนหนึ่งในเรื่องเล่าและตำนานลึกลับอยู่บ่อยครั้ง
ประเทศญี่ปุ่น ประเทศที่ให้ความสำคัญกับแมวมาก เรียกได้ว่าเอะอะอะไรก็ แมว แมวจ๋าแมว นับถือแมวในเรื่องต่าง ๆ ที่ต้องพูดถึงคือตุ๊กตาแมวญี่ปุ่นยอดนิยมอย่าง Maneki-neko (มะเนะกิเนะโกะ) หรือ แมวกวักนำโชค ตุ๊กตารูปปั้นรูปแมวในท่ากวักมือ เชื่อกันว่าหากบูชาเอาไว้จะนำมาซึ่งพรมงคลและชีวิตดี ๆ แก่เจ้าของ
5 ความจริงที่น่าสนใจเกี่ยวกับ แมวญี่ปุ่น สายเทพ
แมวกวักนำโชค
หากใครเคยไปร้านรวงสัญชาติญี่ปุ่นหรือแม้แต่ร้านค้าฝั่งเอเชีย อาจจะเคยเห็นรูปปั้นเล็ก ๆ ของแมวสักตัวที่นั่งเกาะอยู่ตามมุมใดมุมหนึ่งเงียบ ๆ แมวที่คุณเห็นนี้คือแมวแห่งโชคลาภ ที่ชาวญี่ปุ่นเรียกว่า แมวกวักนำโชค
แมวกวักนำโชคเหล่านี้มักถูกตั้งไว้บริเวณหน้าทางเข้าของร้านค้าและสถานประกอบการธุรกิจ ตามความเชื่อที่เล่าต่อกันว่าจะพัดพาสิ่งดี ๆ เข้ามาในชีวิต นอกจากความโชคดีที่เชื่อกันมาแต่เดิม ยังมีสิ่งใดอีกที่แฝงมากับหน้าตาน่ารักของเจ้าแมวนี้
1.กวักทรัพย์ พัดโชคเข้าหา “มะเนะกิเนะโกะ”
แมวแห่งโชคดี ถูกรู้จักในชื่อ “มะเนะกิเนะโกะ” ในภาษาญี่ปุ่นหมายถึง “แมวที่กวักมือ” หรือตามตำนานที่เล่าว่าเจ้าแมวกวักมือเรียก เจ้าของจึงโชคดี เป็นคำศัพท์ที่แปลเหมือนกับคำว่า “Lucky Cat” “Money Cat” หรือ “Cat”
2.กว่าจะมายืนหนึ่งในตำแหน่ง “แมวแห่งโชคดี”
ไม่มีใครสามารถยืนยันได้ว่า “มะเนะกิเนะโกะ” ตัวแรกจะมีรูปร่างหน้าตาเป็นอย่างไร แต่ส่วนใหญ่ยอมรับเป็นเสียงเดียวกันว่า แมวแห่งโชคดี ปรากฏตัวครั้งแรกในยุคสมัยเอโดะ* (ศตวรรษที่ 17 – กลางศตวรรษที่ 19)
แมวญี่ปุ่น
มีตำนานมากมายเล่าเรื่องแมวแห่งโชคดีนี้ แต่ตำนานแรก ๆ ที่เล่าขานกันมายาวนาน คือตำนานของชายหนุ่มมั่งคั่งที่หลบฟายุฝนอยู่ใต้ต้นไม้ข้างวัด เขาสังเกตเห็นแมวตัวหนึ่งกวักมือเรียกให้เข้าไปในวิหาร จึงเดินตามมันเข้าไป ไม่ทันได้หายใจสายฟ้าก็ฟาดลงมาตรงที่ที่เขาเคยยืนหลบฝนอยู่ ต้นไม้หักโค่นระเนระนาด เขารอดชีวิตราวปาฏิหาริย์และรู้สึกว่าแมวตัวนั้นคือผู้มีพระคุณที่ช่วยชีวิต ต่อมาจึงนำเงินมาทำนุบำรุงวัดวาอารามนั้นและทำให้ชีวิตการเป็นอยู่ของแมวดีขึ้น กระทั่งก่อนที่เขาจะล่วงลับ จึงสร้างรูปปั้นแมวทิ้งไว้เพื่อเป็นเกียรติให้คนรุ่นหลังได้จดจำ
แมวญี่ปุ่น
อีกตำนานหนึ่งคือเรื่องแปลกแต่เล่าต่อกันมาช้านาน ว่ากันว่ามีเกอิชาหน้าตาสะสวยเลี้ยงแมวคู่ใจเอาไว้ตัวหนึ่งและเธอก็รักมันมาก แต่แล้ววันหนึ่งเจ้าแมวได้ตะบบชุดกิโมโนของเธอจนหลุดรุ่ย เจ้าของโรงน้ำชาที่เธออาศัยอยู่วิตกว่าแมวตัวนั้นจะถูกครอบงำด้วยปีศาจ จึงฟันหัวของมันด้วยดาบยาว ระหว่างที่งูร้ายตัวหนึ่งที่กำลังจะกัดเกอิชาพอดี หัวแมวหลุดลอยละล่องลงมาปะทะกับงูจึงช่วยชีวิตเกอิชาได้ทันควัน เกอิชาเสียใจกับการสูญเสียแมวที่รักอย่างมาก จนหนึ่งในแขกของเธอสงสาร และสร้างรูปปั้นแมวขึ้นเพื่อให้เธอระลึกถึงและเชิดชูความดีของมัน
-
เกอิชา – อาชีพหนึ่งของสตรีญี่ปุ่นในสมัยก่อน ถือว่าเป็นผู้ที่ชำนาญทางศิลปะและให้ความเพลิดเพลินบันเทิงใจ เสมือนผู้คอยต้อนรับและปรนนิบัติแขก เกอิชามีอยู่แพร่หลายอย่างมากในญี่ปุ่นในช่วงคริสต์ศตวรรษที่ 18 และ19
-
ยุคเอโดะ หรือยุคที่เรียกว่ายุคโทกูงาวะ (ค.ศ. 1603 – ค.ศ. 1868) – ยุคที่มีไดเมียวตระกูลโทกูงาวะเป็นโชกุน เริ่มเมื่อโทกูงาวะ อิเอยาซุ ได้รวบอำนาจและตั้งรัฐบาลโชกุนขึ้นที่เอโดะ (ปัจจุบันคือโตเกียว) ใน ค.ศ. 1603 และหลังจากนั้นอีก 260 ปี การปกครองทั้งหลายก็ตกอยู่ในอำนาจของตระกูลโทกูงาวะ รัฐบาลเอโดะได้ลิดรอนอำนาจจากจักรพรรดิ เชื้อพระวงศ์ และพระสงฆ์จนหมดสิ้น และปกครองเกษตรกรไปทีละเล็กละน้อย เมื่อเกษตรกรอันเป็นฐานอำนาจของรัฐบาลเอโดะยากจนลงจนเดือดร้อน การปกครองของตระกูลโทกูงาวะก็เริ่มสั่นคลอนลงตั้งแต่เข้าศตวรรษที่ 19 (ที่มา- Wikipedia)
3.อุ้งเท้าที่ยก ให้โชคต่างกัน
ว่ากันว่าอุ้งท้าที่ยกขึ้นของแมวนำโชคนี้ให้ความหมายที่แตกต่างกัน หากเป็นอุ้งเท้าซ้าย จะช่วยดึงดูดลูกค้าให้เข้ามาในร้าน และหากเป็นอุ้งเท้าขวา จะช่วยในเรื่องของโชคดีและเงินทอง ฟังแล้วดูเข้าท่าทั้งสองแบบ ในยุคปัจจุบันจึงมีบางรูปปั้นที่ยกอุ้งเท้าทั้งสองข้างขึ้นพร้อมกัน และแทรกความหมายให้ป้องกันสิ่งชั่วร้ายอัปมงคลเข้าไปด้วย
แมวญี่ปุ่น
4.สีสันของแมว ให้ความหมาย
โดยทั่วไปเรามักจะเห็น “มะเนะกิเนะโกะ” ลำตัวสีขาว แต้มจุดสีส้ม หรือ สีดำ แต่จริง ๆ แล้วเจ้าแมวนำโชคนี้มีสีสันมากมาย และให้ความหมายที่แตกต่างกัน
แมวญี่ปุ่น
-
Calico: แมวสามสี* (ลำตัวขาว-มีจุดสีส้มและดำ) ถือเป็นสีดั้งเดิม หมายถึงโชคดีที่สุด
-
White: แมวสีขาว หมายถึง ความสุข ความบริสุทธ์ และพลังบวกที่จะเกิดขึ้น
-
Gold: แมวสีทอง หมายถึง ความมั่งคั่งและร่ำรวย
-
Black: แมวสีดำ หมายถึง การปลดปล่อยวิญญาณและสิ่งชั่วร้าย
-
Red: แมวสีแดง หมายถึง ความสำเร็จในความรักและความสัมพันธ์
-
Green: แมวสีเขียว หมายถึง สุขภาพดี
-
แมวสามสี (Calico) หรือแมวพันธ์ Mikeneko หนึ่งในสี่พันธุ์ที่พบได้มากในญี่ปุ่น และส่วนใหญ่เป็นเพศเมีย ถือเป็นโมเดลของแมวกวักนำโชคที่เป็นที่นิยมอย่างมาก
5.ของประดับ ไม่ได้ใส่มาเฉย ๆ
แม้แต่ของประดับตกแต่งของ “มะเนะกิเนะโกะ” หรือแมวนำโชคก็มีความหมาย เพราะในสมัยเอโดะนั้นเป็นเรื่องปกติที่คนรวยมั่งคั่งจะจัดแจงแต่งกายสัตว์เลี้ยงของตน เช่น แมว ให้ดูหรูหราฟู่ฟ่าเหมาะสมฐานะ รวมถึงการสวมระฆังขนาดเล็กบริเวณคอเพื่อให้สามารถติดตามเบาะแสของแมวได้
แมวญี่ปุ่น
สิ่งที่แมวนำโชคมักถือเอาไว้ที่อุ้งเท้า ได้แก่
-
เหรียญทองคำโคบัง: เหรียญนำโชคยุคเอโดะ เชื่อกันว่าจะนำความมั่งคั่งและโชคดีมาให้
-
ค้อนเงินวิเศษ: ถ้าเห็นแมวกวักถือค้อนเมื่อไหร่ นั่นแสดงถึงความมั่งคั่ง การเขย่าค้อนจะหมายถึงการดึงดูดความมั่งคั่งให้เข้ามาในชีวิต
-
ปลาตัวหนึ่ง (ที่ลักษณะคล้ายปลาคาร์พ): ปลาเป็นสัญลักษณ์ของความมั่งคั่งและอุดมสมบูรณ์
-
หินอ่อนและอัญมณี: เชื่อว่าหมายถึงภูมิปัญญาและสติปัญญา
นอกจากนี้ยังมีสิ่งอื่นที่จะพบแมวนำโชคถือ ได้แก่ น้ำเต้า, หัวไชเท้า และก้อนโลหะ ซึ่งทั้งหมดหมายถึงความมั่งคั่งและโชคดี
ประวัติศาสตร์ชาติ แมวญี่ปุ่น
ประวัติศาสตร์เล่าว่าแมวอยู่คู่ประเทศญี่ปุ่นมากว่า 500 ปีแล้ว จากเดิมที่อยู่คู่วัดวาอารามเพื่อคุ้มครองอาณาบริเวณจากเหล่าหนูและสัตว์สร้างความรำคาญ แมวจึงถือเป็นสัตว์ผู้พิทักษ์มาโดยตลอด ในสมัยนั้นแมวจะมีเจดีย์ส่วนตัว ไม่ขึ้นกับใคร ไม่มีใครเป็นเจ้าของ และถือว่าเป็นสิ่งมีชีวิตที่มีคุณค่าอย่างมาก จนในศตวรรษที่ 10 เริ่มมีเหล่าขุนนางหรือชนชั้นสูงนำมาเลี้ยงและเป็นเจ้าของและทำให้ประชากรแมวตามธรรมชาติลดลง
แมวญี่ปุ่น
เมื่อการเลี้ยงเป็นส่วนตัวทำให้ประชากรแมวทั่วญี่ปุ่นลดลงอย่างรวดเร็ว หนูและสัตว์ต่าง ๆ เริ่มออกมาสร้างความปั่นป่วนอีกครั้ง จนกระทั่งรัฐบาลญี่ปุ่นต้องสั่งให้ผู้มีแมวในครอบครองต้องปล่อยให้แมวออกมาเป็นอิสระบ้าง เพื่อจำกัดหนูและสืบพันธ์ตามธรรมชาติ
แมวญี่ปุ่น
เรื่องแมว แมว สู่สื่อเริงใจ
ทุกวันนี้เราจะเห็นแมวได้ในทุกที่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในวัฒนธรรมของญี่ปุ่น จาก อนิเมะ และ ภาพยนตร์ต่าง ๆ ทั้ง Kirara จาก Inuyasha, หุ่นยนต์ Doraemon ผู้โด่งดัง, Luna จาก Sailor Moon, Catbus จาก My Neighbor Totoro, Meowth จาก Pokemon, She and her cat และอื่น ๆ ที่ปรากฏให้เห็นอยู่บ่อยครั้ง
แมวญี่ปุ่น
คาเฟ่แมวทั่วโลก
ความรักในแมวนี้ยังขยายตัวไปไกลกว่านวนิยายและสื่อต่าง ๆ เพราะมันรวมถึงสถานที่ เช่น คาเฟ่คนรักแมว ที่สามารถลูบคลำและเล่นกับน้องแมวระหว่างที่ดื่มกาแฟได้ แต่ด้วยกฎหมายของทางญี่ปุ่นที่ไม่อนุญาตให้เลี้ยงแมวในร้านกาแฟ (รวมไปถึงร้านอาหาร) ร้านประเภทนี้จึงค่อย ๆ หายไปจากประเทศญี่ปุ่น ในปี 2012 แต่ลุกลามไปยังลอนดอนและนิวยอร์ก ซิตี้ แทนในช่วงปลายปี 2013 นั่นเป็นจุดกำเนิดคาเฟ่แมวแห่งแรกในแถบยุโรป อย่าง “Cat Emporium” และ “Meow Parlor” ที่เปิดให้บริการในช่วง ปี 2014
เธอและแมวตัวนั้น
เกาะแน่น ๆ (แน่นไปด้วยแมว)
อีกสถานที่ที่น่าสนใจอย่างมากคือ “เกาะแมว” ใน Aoshima ประเทศญี่ปุ่น หนึ่งในเกาะแมวกว่า 11 แห่งทั่วญี่ปุ่นที่มีจำนวนแมวมากกว่ามนุษย์ในอัตราส่วน “แมว 6 ตัว ต่อ มนุษย์ 1 คน” เนื่องจากเกาะนี้มีผู้อาศัยเพียง 15 คนเท่านั้นและส่วนใหญ่เป็นชาวประมงผู้สูงอายุกับภรรยาของเขา ดังนั้นเหล่าบรรดาแมวจึงถูกเลี้ยงดูอย่างดี เดินเตร่ อยู่ดี กินดี แถมยังมีพยาบาลหมู่บ้านคอยดูแลสุขภาพและให้อาหารพวกมันทุกวัน
แมวสายดาร์ค ของญี่ปุ่น
อย่าพึ่งคิดเอาเองว่าเลี้ยงแมวแล้วมีแต่เรื่องดี ๆ หากยังไม่รู้จักกับ ปีศาจแมว Bakeneko (บาเกะเนะโกะ) แมวที่สามารถแปลงกายเป็นอะไรก็ได้ แม้แต่มนุษย์ และ Nekomata (เนะโกะมะตะ) แมวหางสองแฉก
เธอและแมวตัวนั้น
Bakeneko (บาเกะเนะโกะ)
Bakeneko (บาเกะเนะโกะ) หรือที่ถูกเรียกประจำว่า “แมวผี” “แมวปีศาจ” แต่หากให้ถูกต้องที่สุดเห็นจะเป็น “แมวแปลงร่าง” ที่สร้างตำนานด้วย “ปลา”
เธอและแมวตัวนั้น
จริง ๆ แล้วแมวไม่ได้มีถิ่นฐานกำเนิดในญี่ปุ่นเสียทีเดียว แต่ถูกนำเข้ามาเลี้ยงในรูปแบบของ “เสือที่สามารถให้อาหารด้วยมือได้” เพื่อทำหน้าที่เฝ้าบ้าน ดูแลความปลอดภัย และจับหนูผู้หิวโหย
เธอและแมวตัวนั้น
เพราะชาวญี่ปุ่นส่วนใหญ่ในยุคนั้นจะทำเกษตรกรรม ทำให้หนูและสัตว์สร้างความรังควานเยอะ แมวถูกกำหนดหน้าที่ให้เป็นผู้กำจัด เพื่อแลกกับอาหารต่อวันอย่างเศษผักที่เหลือใช้จากสวนหรือเศษอาหารที่เหลือทิ้ง อย่างไรก็ตามแมวเป็นสัตว์กินเนื้อและมันก็ไม่ได้ชอบผักใบเขียวเท่าไหร่นัก มันจึงเสาะหาเนื้อสัตว์ในระยะใกล้จนได้มาเจอเข้ากับน้ำมันปลาจากตะเกียงไฟของเจ้าของมันนั่นแหละ
เธอและแมวตัวนั้น
เมื่อแมวจอมหิวโหยโหยหาโปรตีนนี้อย่างมาก สิ่งที่พวกมันจะทำคือยืนสองขา ในลักษณะยืนด้วยขาหลังและยืดตัวยาวไปให้ถึงตะเกียงน้ำมัน เพื่อเลียน้ำมันปลาในตะเกียงไฟที่เจ้าของใช้เป็นเชื้อเพลิง ความมืดและแสงสลัวจากแสงไฟในตะเกียง สะท้อนเงาแมวตัวยืดยาวยืนสองขา ที่ดูคล้ายคลึงกับมนุษย์ เมื่อเจ้าของพบเข้าจึงตื่นตระหนก ตกใจจนเชื่อมโยงเจ้าแมวเข้ากับเงาสะท้อน กลายเป็น แมวผีแปลงร่าง Bakeneko (บาเกะเนะโกะ) ในที่สุด
เธอและแมวตัวนั้น
Nekomata (เนะโกะมะตะ)
นอกจากนี้ยังมีแมวที่น่ารังเกียจอย่าง Nekomata (เนะโกะมะตะ) แมวที่ชอบไล่ล่าและโจมตีมนุษย์ในยุคคามากูระ* (ปี 1185 – 1333) เรื่องราวของ Nekomata (เนะโกะมะตะ) ถูกพูดถึงในแง่ของสัตว์ร่างใหญ่มหึมาที่ซุ่มซ่อนอยู่ในเทือกเขาใหญ่ มันรอคอยผู้สัญจรที่ไม่ระวังอันตราย อาศัยจังหวะเพื่อตะครุบฆ่านำไปเป็นอาหาร
เธอและแมวตัวนั้น
ต่อมาในยุคเอโดะ เชื่อกันว่า Nekomata (เนะโกะมะตะ) คือแมวที่เคยอาศัยอยู่ตามบ้านและหนีออกจากบ้านไปยังเทือกเขา เมื่อเวลาผ่านไปสักพักหางของพวกมันจะแยกออกเป็นสองแฉก จึงถือเป็นการแปลงกายสู่ เนะโกะมะตะ ที่สมบูรณ์
เธอและแมวตัวนั้น
The Spirit of the Cat Stone หินแมวผี Nekomata (เนะโกะมะตะ) โด่งดังมากในยุคที่การเล่นคะบุกิ* เป็นที่นิยมในช่วงศตวรรษที่ 19
-
ยุคคามากูระ – ยุคที่ญี่ปุ่นเริ่มต้นการปกครองระบบศักดินาโดยจักรพรรดิเป็นผู้มีอำนาจการปกครอง แต่เพียงในนามรัฐบาลทหารที่เรียกว่า คะมะกุระ บะกุฟุ (ยุคที่ญี่ปุ่นถูฏรุกรานจากกองทัพมองโกลภายใต้การนำของ กุบไลข่าน ในสมัย ราชวงศ์หยวน)
-
คะบุกิ – ศิลปะการแสดงของญี่ปุ่นที่มีการแต่งหน้าเป็นเอกลักษณ์ การเคลื่อนไหวกระฉับกระเฉงและมีความหมาย เนื้อเรื่องที่ใช้แสดงมี 2 ประเภท คือ 1. สังคมซามูไร 2. ชีวิตชาวเมือง เริ่มต้นครั้งแรกในศตวรรษที่ 17 โดยตัวแสดงเป็นผู้ชายทั้งหมด (ห้ามผู้หญิงแสดงเนื่องจากต้องการรักษาศีลธรรม)
Sources:
-
She and Her Cat – เธอและแมวตัวนั้น
-
5 Interesting Facts About Maneki Neko (Lucky Cats or Fortune Cats)
-
มะเนะกิเนะโกะ
-
ยุคเอโดะ
-
เขตเกอิชาของกรุงโตเกียว
-
Cultural depictions of cats
-
ยุคคามากูระ
-
Cats Purr-vade Japan’s History and Culture
-
Maneki Neko: The lucky cats of Japan
-
En Tokio está el mejor templo de gatos para los ‘Instagramers’
-
The Viral Cat Pictures of Japan’s Edo Period
-
The Enchanting History Of Geisha
-
Why Are Calico Cats Always Female?
-
Cat Obsession Has A Long Multi-Cultured History In Japan
-
Snapshot: Inside London’s First Cat Café
-
Meow Parlor, NYC’s First Permanent Cat Café Opens Monday
-
Cats Rule Japan’s Aoshima Island, Also Known as “Cat Island”
-
A Visit to Aoshima, a Japanese ‘Cat Island’
ติดตามข่าวสารและซื้อหนังสือออนไลน์ผ่าน mbookstore
MTHAI BOOK | อ่านสนุก ทุกวัน ทันกระแส